Costanza e fortezza, treść opery

Akt I
Przed bramami Rzymu. Bitwa o most Sublicius (Ponte Sublicio), na rzece Tyber. Etruskowie ze swoimi królami Porsenną i Tarkwiniuszem nawołują do upadku Rzymu  Ceda Roma, o spenta cada la sua gloria – Ustąp, Rzymie, niech twoja sława i duma zgasną.
 

Żołnierze biorą jako zakładników, dzieci rzymskiego konsula Publiusa Valeriusa –  córkę Walerię i syna Herminiusa Rzymscy żołnierze jednak nadal wierzą w zwycięstwo republiki rzymskiej Nè ceder, nè temer Roma non può, non sa – Rzym nie zna obawy ani ustępstwa. Etruski król Porsenna ze swojego obozowiska ostrzega Rzymian przed swoją ogromną siłą bojową De la Tosca armata tromba ceda Roma al suon guerriero –Z uzbrojonej Toskanii Rzym ustąpi po dźwięku trąbki wojskowej.
 
Chór nimf uspokaja Rzymian Roma non paventar l´armato e rio furor – Rzymie, nie bój się uzbrojonego i złego gniewu. Rzeczny bóg Tybru przepowiada Rzymowi wieczne trwanie, jeśli tylko Rzymianie zachowają szacunek dla wielkiej bogini Westy Vesta adora – Czcijcie Westę.
 
Porsenna czuje respekt wobec proroctwa i wysyła do Rzymu porwane dzieci konsula, aby przedstawiły Publiusovi Valeriusowi etruskie warunki rzymskiej kapitulacji: Porsenna proponuje pokój, w zamian za poddanie Rzymu Tarkwiniuszowi. Tarkwiniusz ma ożenić się z Rzymianką Klelią, a Porsenną z córką konsula, Walerią.
Tarkwiniusz jednak nadal pragnie walki Al magnanimo leone – Szlachetnemu lwu.
 
Rodzeństwo Waleria i Herminius jadą z poselstwem do Rzymu. Spotykają wodzów Mucjusza (Gaius Mucius Scaevola) i Horacjusza (Horatius Cocles). Rzymscy żołnierze  pragną odbić zakładników Waleria jednak ich powstrzymuje, a Herminius chce wyjaśnić kwestię poselstwa.
Jego słowa przerywa  uroczysty pochód, który odbywa się w święto rzymskiej bogini Westy. Lodi a Vesta, a Vesta onori canti Roma – Chwalmy Westę, sław Westę, Rzymie.Na czele pochodu idzie konsul Publius Valerius, ojciec porwanego rodzeństwa.
 
Waleria i Herminius przekazują ojcu poselstwo króla Porsenny. Konsul jest rozgoryczony, że jego dzieci przystąpiły do haniebnej gry. Rodzeństwo zostaje odesłane do etruskiego obozu. Herminius rozumie rozgoryczenie ojca, ale równocześnie chce, żeby uważał go za wiernego obywatela i chlubnego syna Lieto i´torno a mie catene – Wesoły wrócę do swych okowów. Walerię chce zatrzymać jej narzeczony, Mucjusz. Boi się, że Waleria ulegnie naciskom Porsenny. Waleria zapewnia narzeczonego o swojej wiernej miłości Pensa che fosti, e sei, meta de voti miei – Pamiętaj, że byłeś i jesteś celem moich marzeń. Uprowadzeni wracają do etruskiego obozu,  konsul Publicus usprawiedliwia swoją nieczułość i zasadniczość Padre son, ma figlio a Roma – Jestem ojcem, ale również królem Rzymu.
.
Mucjuszu decyduje się zakraść do obozu Etrusków, żeby uwolnić Walerię Farò, che per un poco in questo petto – Zrobię to, żeby na chwilę w tej piersi….Wspólnie z Horacjuszem  szykują się na bój z Etruskami, którzy pod dowództwem Tarkwiniusza przygotowują się do ataku na most Sublicius, nie zważając na próby pojednania zainicjowane przez Porsennę. Horacjusz zbliża się do rzeki i w modlitwie zwraca do boga Tybru Te o Tiberino – Tobie, Tybrze. Klelia jest przerażona, że Horacjusz sam chce walczyć przeciwko Etruskom. Horacjusz stanowczo jej odpowiada, że w walce nie będzie samNon è solo Orazio, no. Ho noc me fortezza e gloria – Horacjusz nie jest sam. Ma ze soba siłę i sławę. Rzymianie odpierają ataki Etrusków De´Romani la virtù osa tutto, e tutto può – Cnota Rzymian odważy się na wszystko i wszystko pokona). Horacjusz przedziera się na stronę Etrusków i poleca swoim towarzyszom broni, żeby zniszczyli most od strony rzymskich wałów. Etruskowie szaleją E´furore o vanità – To wściekłość czy marność.
 Publius Valerius dostrzega samotnego Horacjusza na gruzach mostu. Żeby ratować życie, Horacjusz rzuca się w pełnej zbroi do wód Tybru i płynie na rzymską stronę. Publius Valerius podziwia odwagę i poświecenie Horacjusza. narzeczona Horacjusza- Klelia opłakuje go na brzegu Non mi resta da sperar che il sequir – Nie pozostaje mi nic innego niż mieć nadzieję. Horacjusz jest ocalony, Rzymianie przywołują sławę wszechmocnej bogini Westy Gran diva possente – Wszechmocna bogini.
 

Wstawka baletowa I: Salijowie - kapłani boga Marsa,  wykonują tańce bojowe (bourrée). Dołącza do nich alegoria Rzymskiej Wytrwałości (sarabanda), a na koniec Etruska Śmiałość, która kopią prowokuje Rzymską Wytrwałość do walki. Ta początkowo się opiera, by finalnie ją rozbroić (menuet). Salijowie się cieszą (ponownie bourrée).
 
Przerwa
 
Akt II
Tabor wojskowy Etrusków przed Rzymem.
Porsenna, chce umówić  spotkanie z konsulem Publiusem Valeriusem. Zapewnia Herminiusa o swej woli rozwiązania sporu w sposób dyplomatyczny. Herminius początkowo niepewny, ściska mu dłoń Vaghi al paridi ulivie di palme – Niepewni i rozchwiani jak drzewa oliwne i palmy. Porsenna nakazuje przygotowania etruskich obrządków religijnych. Żołnierze głoszą sławę Porsenny Vivi eterno e vinci sempre nostro duce – Żyj na wieki i stale, nasz wodzu..
 

Mucjusz tymczasem wkrada się do obozowiska Etrusków i spotyka z Walerią. Waleria nie chce z nim uciec z taboru, żeby nie złamać danego słowa. Mucjusz decyduje się na zabicie Porsenny, widzi w nim nie tylko nieprzyjaciela Rzymu, ale i swojego rywala w miłości Parto, ma forse, o Dio, più non ti rivedrò – Odchodzę, ale może, o Boże, już więcej cię nie zobaczę.
W trakcie próby morderstwa Mucjusz zostaje pojmany. Porsenna nakazuje rozbrojenie Mucjusza, chce jego publicznego przesłuchania i osądzenia. Żołnierze etruscy wnoszą trony sędziowskie Morte al traditor – Śmierć zdrajcy. Mucjusz odmawia zdradzenia swoich współspiskowców, za co Porsenna grozi mu torturami. Mucjusz, chcąc pokazać, jak gardzi swoimi nieprzyjaciółmi i nie boi się ich gróźb, sam wkłada rękę do ognia. Porsenna podziwia moralną wielkość Mucjusza i miłość Walerii, która twardo trwa u boku Mucjusza Salda ho l´amante ne l´amar – Stałam w miłości, ale jeszcze mocniejsza.

Porsenna  przejęty odwagą i determinacją Rzymian. Decyduje się przyjąć konsula rzymskiego Publiusa Valeriusa jako równorzędnego partnera w pertraktacjach. Tarkwiniusz odchodzi rozgoryczony i pełen gniewu Con il regno – Wobec królestwa. Porsenna przyjmuje  Publiusa Valeriusa chcąc mu pokazać, że i on może być wielkoduszny. Wybacza Mucjuszowi, że targnął na jego życie i zwraca mu jego miecz. Rzymianie i Etruskowie razem głoszą sławę Porsenny  Pari non ha di lui – Nie ma sobie równego . Zbliża pokojowe rozwiązanie sporu. Porsenna ciągle jednak chce ręki Walerii  Parmi già, ch´io vegga amore... – Już mi się zdaje, że miłości....
 

Horacjusz tymczasem obwinia Klelię, która również długo była w etruskim obozowisku, że tęskni za Tarkwiniuszem. Klelia wyznaje mu swoje prawdziwe uczucia Saprei morir, anzi che mai tradir – Wolałabym umrzeć, niż zdradzić. Porsenna, Tarkwiniusz i Herminius zastają Klelię w objęciach Horacjusza. Etruskowie wyciągają miecze. Występki Tarkwiniusza budzą gniew Horacjusza Questo ferro a te nel petto – Ten miecz do twojej piersi. Porsenna uspokaja sytuację i wzywa etruskich kapłanów – Haruspików Fausto a noi ci ascolti il fato – Niech los nam sprzyja.
 
Wstawka baletowa II: Wchodzą Etruscy kapłani Haruspikowie i wróżą z lotu ptaków (sarabanda). Dołącza do nich alegoria Etruskiej Miłości do Sławy (gavotte). Pojawia się Rzymska Odwaga (bourrée) i obie alegorie razem tańczą (sarabande). Los przekazuje wawrzynowy wieniec zwycięstwa Rzymskiej Odwadze, co świętowane jest końcowym menuetem.
 
Akt III
Klelia próbuje zabić Tarkwiniusza. Przeszkadza jej w tym Herminius. Tarkwiniusz jest wzburzony odwagą Rzymianki, tym bardziej, że skrycie ją kocha Cambia in fulmine mortale il suo strale – Strzała zmieni się w śmiertelną błyskawicę.
 

Sytuacja w pewnym sensie odwraca się: etruscy żołnierze pragną pokoju Pace si brama, pace si speri – W pokoju się pokłada nadzieję. Publius Valerius obstaje jednak przy swoim: pokój nastąpi, jeśli będą dochowane prawa republiki. Podjęcie ostatecznej decyzji pozostawia królowi Porsennie Sei nochier che poù, sei vuole – Jesteś jak sternik, który, jeśli tylko chce, może. Rzymianie ogłaszają swoją gotowość do wojny Guerra, Valerio, guerra – Wojny, Walerio, wojny , a Etruskowie uznają pokój za niegodny wielkości Porsenny Pace, Porsenna, pace – Pokój, Porsenno, pokój.
Wszyscy jednak muszą podporządkować się losowi, a losem Rzymu jest to, aby był wieczny. Porsenna w końcu ustępuje, zostawia Walerię i przysięga jej ojczyźnie wierność oraz wieczną przyjaźń. Wszyscy razem świętują „piękny i szlachetny pokój" Fan costanza e fortezza i sommi eroi – Demonstrują wytrwałość i siłę szlachetni bohaterowie.
 
Licenza (albo końcowy hołd)
Geniusz (duch Rzymu) sławi rzymskie zwycięstwo., a następnie zwraca się w stronę Czech: „Radujcie się, błogie, boskim szczęściem, którego jesteście godne i oddawajcie swoim bogom hołd tak wieczny, jak wieczna jest legenda o waszej sławie.“
Na koniec Geniusz zwraca się z gratulacjami do świętującej urodziny w wieczór premiery w 1723 roku królowej Elżbiety Krystyny, małżonki koronowanego cesarza Karola VI. Grande Augusta a´tuoi natali immortali alzi Roma archi e trofei – Szlachetna Cesarzowo, z okazji twoich wiekopomnych urodzin, niech Rzym wznosi łuki i trofea.
 
Wstawka baletowa III: Republikański, żywiołowy rigaudon przeplata się z nostalgią habsburskiej monarchii (sarabanda). Końcowy chór zwraca się w stronę Pragi: „... Rzymowi oddawana jest chwała, ale opiewa to Praga...“.
 
 
chor
loader