Barokowe nowosci

 
Na przełomie XVI i XVII  stulecia nową zasadą muzyki
stała się ars oratoria-sztuka przemawiania,
Idea ta kształtowała myślenie o muzyce przez następne niemal 150 lat!
Jej korzenie tkwią w fascynacji antykiem i próbą wskrzeszenia
antycznego etosu retora-muzyka.
Zasadom ars oratoria podlegała zarówno
muzyka wokalna jak i instrumentalna

Któż mógłby lepiej spełnić rolę pełnego mocy oratora niż charyzmatyczny solista?
Natomiast nawiązująca do muzyki starożytnych  monodia, okazała się najlepszą
formą dla "muzycznego przemawiania".
Solista–orator wykonywał melodię, nośnik treści i emocji, zawartych w wykonywanym tekście.
Przekaz  melodii był wzmacniany  i podkreślany odpowiednim akompaniamentem - harmonią.

MONODIA = MELODIA + AKOMPANIAMENT (HARMONIA)
      

Le nuove musice, Giulio Caccini, karta tytułowa- 1602 r.
Zbiór zawierający nowoczesne wówczas formy tzw. monodie akompaniowane.

Jeden ze wspaniałych przykładów monodii akompaniowanej Giulia Cacciniego  znajdziecie w tym nagraniu:
https://www.youtube.com/watch?v=pnHlGZWhJXE
Charyzmatyczna solistka-Cecilia Bartoli oddaje głębokie emocje-affetti zawarte
w poetyckim tekście. W drugiej części, przy powtórzeniu dyskretnie i i elegancko,
z wielkim wyczuciem wczesnobarokowego stylu ozdabia natchnioną melodię.
Akompaniament-basso continuo realizowane jest na teorbie (lutni basowej).
tłumaczenie tekstu:
Amarili mia Bella / Amarili, moja piękna 
Non credi, o del mio cor dolce desio,/ Czyż nie wierzysz w słodkie pragnienie mego serca, 
D'esser tu l'amor mio?/ abyś stała się miłością moją?
Credilo pur: e se timor t'assale, / wierz jednak w to, a jeśli dopadnie cię wątpliwość
Prendi questo mio strale, Aprimi il petto e vedrai scritto in core:/ otwórz moją pierś i spójrz,
co wypisane jest na mym  sercu: 
Amarilli, Amarilli, Amarailli è il mio amore/ Amarili-moja miłości!

 
Bardzo ciekawie wyglądała notacja nowoczesnej muzyki.
Oprócz zapisu melodii i linii basu wpisywano cyfry oznaczające rodzaj harmonii,
jaka zgodnie z zamysłem kompozytora miała być przez instrumentalistę zrealizowana.
Tak narodziła się technika zwana basso continuo,  znak rozpoznawczy barokowej muzyki. 


Rękopis J.S.Bacha-zapis fragmentu koncertu z widocznym ocyfrowaniem.
 

Dość często zdarzało się, że pewne fragmenty nie zawierały cyfr.
Brak oznaczeń był wyraźnym znakiem dla muzyka, iż ma improwizować-
w odpowiedni i najlepszy możliwy sposób dobrać harmonię samodzielnie.
Od umiejętności  i wyczucia stylu wykonawcy zależało,
jak dobra będzie harmonia, czy wzmocni przekaz melodii czy może go zafałszuje?

Włoski muzyk i teoretyk Agostino Aggazari tak pisał  w 1607 o nowej praktyce:
„Odkąd  prawdziwy styl wyrażania słów nareszcie został znaleziony,
a mianowicie taki, który odtwarza ich sens w najlepszy możliwy sposób,
a  który udaje najlepiej jednym głosem (lub nie więcej niż kilkoma), jak w nowoczesnych ariach (…),
które są  stałą praktyką w Rzymie, mogę powiedzieć, że nie jest konieczne,
aby tworzyć pełen zapis muzyczny... oznaczenia harmoniczne basu są wystarczające.
Lecz jeśli ktoś powiedziałby mi , że aby grac dawne dzieła
pełne fug i kontrapunktów bas nie jest wystarczający, odpowiem mu ,
że utwory wokalne tego typu nie są już w użyciu” .

 

  Karta tytułowa zbioru "Del sonare sopra'l basso con tutti li stromenti"
  Agostino Agazzariego, zawierająca obszerny wstęp teoretycznym 
  dotyczącym wielu zagadnień nowego stylu, Siena 1607.


Nowy styl muzyczny zachwycił w pierwszych dekadach XVII wieku  włoskich muzyków
ale na szczęście, jak się niebawem okazało, dawne fugi i kontrapunkty nie odeszły do lamusa…..
 
Wynalezienie monodii pociągnęło za sobą szerokie konsekwencje.
Powstały nowe formy i gatunki muzyki przede wszystkim:
drama per musica, poprzedniczka opery,
kantata i oratorium
, których nierozerwalnymi elementami stały się
recytatywy i arie, a także formy instrumentalne,
różnego rodzaju koncerty, gdzie główną zasadą stał się muzyczny dialog .
 
 
chor
loader